ฟอสฟอรัส – การจัดการธาตุฟอสฟอรัสในปาล์มน้ำมัน

ฟอสฟอรัส

การจัดการธาตุฟอสฟอรัสในปาล์มน้ำมัน
Management of phosphorus in mature oil palm

ธาตุฟอสฟอรัส (Phosphorus, P) เป็นธาตุที่มีความสำคัญในการเติบโตของพืช ช่วยในการเติบโตของรากในระยะแรกของการเติบโต ลักษณะทางเคมีของฟอสฟอรัส  ในดินมีความซับซ้อนและขึ้นกับหลายปัจจัย ทำให้การตีความค่าวิเคราะห์ของดินมีความยาก

จำนวนของฟอสฟอรัส(P) ที่เป็นประโยชน์ในดิน ขึ้นอยู่กับวิธีการในการวิเคราะห์ฟอสฟอรัส จากดิน ดังนั้นถ้าวิธีการวิเคราะห์แตกต่างกัน จะไม่สามารถนำข้อมูลที่ได้มาเปรียบเทียบกันได้

การตีความผลวิเคราะห์ฟอสฟอรัส(P) ในดินที่ดีจะต้องมาจากเส้นตอบสนอง (response curve) ที่แสดงค่าระหว่างจำนวนของฟอสฟอรัส  ที่เป็นประโยชน์ในดินกับการตอบสนองของพืชต่อปุ๋ย ฟอสฟอรัส ที่ใส่ไป

ลักษณะการขาดธาตุฟอสฟอรัสของปาล์มน้ำมัน

● มีการสังเกตได้ยาก ไม่เหมือนกับการขาดธาตุอาหารอื่นๆ โดยส่วนใหญ่จะพบว่าต้นปาล์มที่ขาด ฟอสฟอรัส(P) จะไม่ค่อยโต (stunt) ทางใบสั้น และลำต้นจะมีทรงเหมือนปิรามิด (pyramid shape)

● พืชอื่นๆ ที่เป็นดัชนีในการบ่งชี้การขาดธาตุฟอสฟอรัส
– ขอบแผ่นในมีสีม่วง เช่นหญ้าคา (Imperata cylindrica)
– ใบของต้นถั่วเสี้ยนป่า (Pueraria phaseoloides) จะมีขนาดเล็ก โตช้า การสร้างปมรากถั่วมีน้อย
● ต้นโคลงเคลง/สำเหร่ (Melastoma malabathricum) และต้นกูดปิ้ด (Dicranopteris linearis) ที่เกิดขึ้นระหว่างแถวของต้นปาล์มน้ำมัน จะเติบโตเร็ว (competitive advantage) จึงอาจทำให้สถานะของฟอสฟอรัส ในดินมีค่าต่ำได้
● โดยทั่วไป จะพบว่าพืชแสดงอาการขาดธาตุฟอสฟอรัส เมื่อฟอสฟอรัส ในดินมีค่าต่ำกว่า 15 มิลลิกรัม/กิโลกรัม (วิเคราะห์ด้วยวิธี Bray II method)

ใบหญ้าคา ต้นปกติ

ใบหญ้าคา ขาดธาตุฟอสฟอรัส

ต้นถั่วเสี้ยนป่า

ต้นโคลงแคลง / สำเหร่

ต้นกูดปิ้ด

สาเหตุของการขาดธาตุฟอสฟอรัส

● บริเวณหน้าดิน (top soil) ถูกนำออกไปหรือมีการชะล้างมาก เช่น พื้นที่ลาดชัน
● การใส่ธาตุฟอสฟอรัส ไม่เพียงพอ เช่น สวนที่มีผลผลิตสูงมากเมื่อปีที่ผ่านมา จึงมีฟอสฟอรัส ติดออกไปกับทะลายที่นำไปขายมาก
● ปุ๋ยฟอสฟอรัส ถูกตรึง (fixed) ด้วยธาตุอลูมินัม (Aluminium, AI) และเหล็ก (Iron, Fe) ในดินที่มีค่าพีเอช (pH) ต่ำ (ดินกรด) รากพืชจึงไม่สามารถนำไปใช้ได้

การป้องกันการขาดธาตุฟอสฟอรัส

● ใส่ปุ๋ยฟอสฟอรัส  อย่างต่อเนื่องตั้งแต่ระยะอนุบาลต้นกล้า การย้ายปลูก จนกระทั่งปาล์มโต เพื่อสำรองไว้ในดิน
● รักษาสถานภาพของธาตุฟอสฟอรัส ทั้งในดินและพืช โดยการใส่ปุ๋ย P เป็นประจำทุกปี โดยการตรวจสอบจากค่าวิเคราะห์ดินและใบพืช
● ป้องกันการชะล้างผิวหน้าดิน เช่น การวางอินทรียวัตถุคลุมผิวดิน
● การเพิ่มความเข้มข้นของฟอสฟอรัส ในดิน ทำได้โดยการใส่ปุ๋ยร็อคฟอสเฟต (rock phosphate, RP) ปริมาณมากกว่า 160 กิโลกรัมต่อไร่ ให้กับถั่วที่ปลูกคลุมดินระหว่างแถวของต้นปาล์ม เมื่อปาล์มอยู่ในช่วงปาล์มโต (อายุมากกว่า 6 ปี ขึ้นไป)
● ปาล์มที่มีผลผลิตทะลายปาล์มสด (fresh fruit bunch, FFB) มากกว่า 4 ตัน/ไร่/ปี ขึ้นไป จะมีธาตุ P อยู่ในผลผลิตประมาณ 11 กิโลกรัม ต้องใส่ปุ๋ย RP 13.44 กิโลกรัม/ไร่ หรือ 0.5 ถึง 0.7 กิโลกรัม/ต้น/ปี

การใส่ปุ๋ยฟอสฟอรัสให้มีประสิทธิภาพ

● ในดินกรด (pH น้อยกว่า 5.5) จะใส่ปุ๋ยฟอสฟอรัส (P) จาก RP ส่วนปุ๋ยฟอสฟอรัส (P) แหล่งอื่นๆ เช่น triple superphosphate (TSP, 0-45-0) หรือ diammonium phosphate (DAP,18-46-0) สามารถใช้เมื่อต้องการให้ต้นปาล์มตอบสนองอย่างรวดเร็ว เช่น เมื่อต้นปาล์มแสดงอาการขาดธาตุ P อย่างชัดเจน

อัตราการใส่ปุ๋ย P เป็นดังนี้
0.5 ถึง 0.7 กิโลกรัม/ต้น/ปี สำหรับชดเชย ฟอสฟอรัส (P) ที่ถูกนำออกจากแปลง
1.7 ถึง 2.5 กิโลกรัม/ต้น/ปี เมื่อพบว่าต้นปาล์มมีอาการขาดธาตุฟอสฟอรัส (P)

● ฟอสฟอรัส (P) เป็นธาตุที่เคลื่อนที่ในดินได้ช้ามากด้วยวิธีการแพร่ จึงถูกจัดให้อยู่ในกลุ่มธาตุที่ไม่สามารถเคลื่อนที่ได้ในดิน ฟอสฟอรัสจึงสูญเสียในดินได้ง่ายจากการชะล้าง เช่นในดินทรายจัด (very sandy soil) การใส่ปุ๋ย ฟอสฟอรัสบนผิวดินโดยตรงจึงเสี่ยงต่อการถูกชะล้างได้ง่าย การนำปุ๋ยไปใส่กระจายบนกองทางใบปาล์ม (frond stack) ที่ตัดจากต้นลงมาวางไว้เป็นระเบียบระหว่างแถวของต้นปาล์ม จะช่วยให้ฟอสฟอรัสถูกชะล้างได้น้อยลง และกองทางมีความชุ่มชื้นจึงมีความหนาแน่นของรากมากกว่าบริเวณอื่น

อ่านบทความ : ธาตุอาหารที่ปาล์มน้ำมันต้องการ

เอกสารอ้างอิง : แปลจาก
Rankine, I. and T.H. Fairhurst. 1999. Management of Phosphorus, Potassium and Magnesium in Mature Oil Palm. Better crops international. 13 (1) 10-15.
Malvi, U. 2011. Interaction of micronutrient with major nutrients with special reference to potassium. Karnataka J. Agric. Sci. 24(1): 106-109.

แชร์บทความนี้